Wskazówki, jak nauczyć dziecko rozpoznawać i wyrażać szeroki zakres uczuć
Kiedy rodzice rozmawiają o uczuciach, małe dzieci uczą się rozpoznawać je w sobie i w innych. Zrozumienie oraz akceptacja swoich emocji to pierwszy krok, aby nauczyć się nimi zarządzać.
Człowiek może doświadczyć wielu uczuć. Różnorodność wszystkich uczuć określana jest przez psychologów jako „koło emocji”. Zgodnie z tym schematem wszystkie ludzkie uczucia sprowadzają się do czterech podstawowych grup.
- Szczęście, które wiąże się z miłością, radością i spokojem. To jest nasz naturalny stan, kiedy jesteśmy bardzo w coś zaangażowani.
- Strach, nasza reakcja na różne zagrożenia. Z nim związane są uczucia przerażenia i niepokoju (lęk przed ukrytym zagrożeniem), bezsilności oraz bezradności. U zwierząt uczucie lęku może zmienić się w gniew – to rodzaj reakcji ochronnej.
- Smutek jest reakcją na stratę oraz rozczarowanie. Ze smutkiem wiążą się uczucia żalu, depresji i samotności. Wielu ludzi wyraża gniew, broniąc się w ten sposób przed smutkiem.
- Gniew jest reakcją na zewnętrzne lub wewnętrzne zagrożenie. Gniew wiąże się z irytacją, frustracją i wściekłością. Kiedy człowiek nie zdaje sobie sprawy z poczucia gniewu, wtedy gniew może skierować się do wewnątrz, przekształcając się w depresję lub nieczułość.
Jak nauczyć dziecko rozumienia swoich uczuć? Po prostu obserwuj jego uczucia i uczucia innych ludzi i wyjaśniaj je dziecku bez osądzania. W ten sposób dziecko nauczy się rozpoznawać swoje emocje oraz uczucia otoczenia.
W ciągu dnia należy szukać okazji, aby porozmawiać z dzieckiem o uczuciach, by rozpoznawać jego emocje:
- „Widzę, że jesteś zdenerwowany”.
- „Nie możesz usiedzieć w miejscu, pewnie jesteś podekscytowany”.
- „Rozumiem: czujesz się bezpiecznie, gdy wiesz, co będzie się działo. Ja też”.
- „Nie lubisz szpinaku, więc nie chcesz go jeść — rozumiem”.
Kiedy rozmawiasz z dzieckiem o uczuciach, powstrzymaj się od moralizowania, zamiast tego zadaj dziecku pytania. Niech dziecko przez refleksję nauczy się rozumieć swoje emocje.
Przykładowo możesz zadać dziecku następujące pytania:
- „Jeśli jesteś zły na przyjaciela, to co możesz uczynić?”
- „Jeśli jesteś zły na mnie, to co możesz zrobić?”
- „Jeśli jesteś zły, ponieważ zabawka się zepsuła, to co możesz zrobić?”
- „Kiedy twoim zdaniem podejmujesz bardziej właściwe decyzje – kiedy jesteś spokojny czy kiedy jesteś wściekły?”
- „Co pomaga ci się uspokoić, gdy jesteś zdenerwowany?”
Kiedy razem z dzieckiem zobaczycie, że inne dziecko płacze, zapytaj swoje dziecko:
- „Widzisz, ten chłopczyk płace. Jak myślisz, co mu dolega?”
- „Twoim zdaniem, czego ten chłopczyk chce?”
- „Czy myślisz, że możemy mu jakoś pomóc?”
Pytania te uczą dziecko współczucia, kształtują życzliwość oraz dobroć. Kiedy rodzice głośno w obecności dziecka zastanowią się nad tym, co odczuwa młodszy brat lub czego on chce, rozwija to w dziecku współczucie dla brata. W wyniku relacje między braćmi będą bardziej przyjazne. Kiedy rodzice czytają małemu dziecku książki i rozmawiają z nim o tym, co czują inne dzieci, dziecko staje się bardziej przyjazne i mniej agresywne wobec rówieśników.
Kiedy rodzice rozumieją, że uczucia to ważna część pełnego życia, i rozmawiają o nich pozytywnie, wtedy dzieci uczą się rozpoznawać je i wyrażać. Będzie to pierwszy krok dziecka na drodze do tego, by nauczyć się zarządzać swoimi uczuciami.
Żródło: https://childdevelop.pl/articles/psychology/5273/
